Kodeks pracy nie nakłada na pracodawcę obowiązku wydawania tzw. pasków wynagrodzeń, w których są wyszczególnione składniki pensji pracownika. Taka powinność może wynikać z regulacji wewnątrzzakładowych, np. z układu zbiorowego.
Składniki wynagrodzenia
Prawo do wynagrodzenia stanowi jedno z najważniejszych praw pracowniczych. Nie możemy z niego zrezygnować. Zgodnie z kodeksem pracy wysokość pensji powinna być adekwatna do rodzaju i ilości pracy, a także do kwalifikacji niezbędnych do jej wykonywania. Wymiar płacy nie może być niższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę, którego wysokość jest zatwierdzana przez Radę Ministrów.
Wynagrodzenie składa się z płacy zasadniczej, a także z dodatków – obowiązkowych i fakultatywnych. Pracodawca ma obowiązek wypłacać dodatek m.in. za pracę w godzinach nadliczbowych. Od jego woli zależy, czy przyzna nam dodatek np. za pracę w warunkach szkodliwych. Po spełnieniu wymagań - wskazanych w regulacjach wewnątrzzakładowych - możemy otrzymać również premię. Nagroda to składnik wynagrodzenia, który pracodawca przyznaje według własnego uznania.
Płaca brutto i płaca netto
Wysokość pensji w umowie o pracę najczęściej jest wyrażona w kwocie brutto, tak samo jak np. wymiar minimalnego wynagrodzenia. Płaca minimalna w roku 2017 to 2000 zł brutto. Potrącenia z wypłaty, jakich dokonuje pracodawca, to składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, a także zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wysokość poszczególnych składek stanowi określony procent podstawy i wynosi:
- 9,76% pensji brutto – ubezpieczenie emerytalne,
- 1,5% pensji brutto – ubezpieczenie rentowe,
- 2,45% pensji brutto – ubezpieczenie chorobowe,
- 9% pensji pomniejszonej o składki na ubezpieczenie społeczne – ubezpieczenie zdrowotne.
Zasady ustalania wymiaru składek wynikają z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887.
Przychód uzyskiwany z tytułu umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych podlega opodatkowaniu. Zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych wpłaca się co miesiąc lub kwartalnie. Zasady, zgodnie z którymi ustala się wysokość zaliczki, wynikają z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910800350.
Wydawanie pasków wynagrodzeń – na jakich zasadach?
Pracownik może zażądać wglądu w dokumentację, na podstawie której oblicza się wymiar jego wynagrodzenia. W przepisach prawa pracy nie występuje wzmianka o obowiązku wydawania tzw. pasków wynagrodzeń – są one źródłem informacji na temat sposobu ustalania wymiaru płacy. Pracodawca musi przekazywać paski, jeśli tak stanowią przepisy wewnątrzzakładowe zawarte w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania czy regulaminie pracy. Informowanie pracowników o sposobie wyliczania wynagrodzenia nie jest obowiązkiem pracodawcy. Wprowadzenie takiej praktyki można jednak uznać za korzystne. Dzięki niej, łatwiej jest uniknąć nieporozumień, ponieważ pracownik jest na bieżąco informowany o tym, jaka jest i z czego wynika wysokość wynagrodzenia za dany miesiąc.