Pracownicy będący rodzicami cieszą się szczególnymi przywilejami. Mogą korzystać m.in. z urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego. Mężczyznom przysługuje dodatkowo urlop ojcowski.
Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę mają prawo np. do urlopu wypoczynkowego czy na żądanie. Po narodzinach dziecka zyskują dodatkowe przywileje wynikające z kodeksu pracy (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19740240141):
- Urlop okolicznościowy
Po narodzinach dziecka ojciec ma prawo do płatnego urlopu okolicznościowego w wymiarze 2 dni. Podstawę udzielenia dni wolnych stanowi rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19960600281).
- Urlop „tacierzyński”
Po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego pracująca matka może przekazać jego pozostałą część ojcu dziecka. Pracodawca musi zaakceptować wniosek urlopowy. W trakcie sprawowania opieki nad synem lub córką pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego.
- Urlop rodzicielski
Ojcu przysługuje również prawo do urlopu rodzicielskiego, który trwa 32 lub 34 tygodnie – w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Rodzice mogą korzystać z tego uprawnienia jednocześnie. W takiej sytuacji każde z nich ma prawo do 16 lub 17 tygodni.
- Urlop ojcowski
Specjalnym przywilejem dla pracowników-ojców jest urlop ojcowski, który trwa 2 tygodnie. Można wykorzystać go do 2. roku życia dziecka.
- Urlop wychowawczy
Pracujący ojciec może skorzystać także z urlopu wychowawczego, którego wymiar to 36 miesięcy.
- Opieka
Ojciec ma prawo również do 2 dni lub 16 godzin w roku przeznaczonych na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem do lat 8 lub 14. Granica wieku jest dłuższa w przypadku dzieci chorujących przewlekle. Jeśli zarówno jeden, jak i drugi rodzic jest aktywny zawodowo, tylko jeden z nich może skorzystać z uprawnienia.
- Zwolnienie chorobowe
Pracujący ojciec i matka mają prawo do maksymalnie 60 wolnych dni w roku, które można wykorzystać w razie choroby dziecka. W tym czasie przysługuje zasiłek opiekuńczy, który wynosi 80% pensji uzyskiwanej przez okres 12 miesięcy poprzedzających wystąpienie niezdolności do pracy. Wyliczenie wynagrodzenia na zwolnieniu lekarskim jest możliwe dzięki kalkulatorowi chorobowemu Pracuj.pl: https://porady.pracuj.pl/kalkulator-chorobowy/.
- Ochrona przed zwolnieniem
Nie można wypowiedzieć umowy pracownikowi korzystającemu z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy zwolnienia lekarskiego. Pracodawca musi zagwarantować mu po powrocie takie same warunki zatrudnienia jak przed rozpoczęciem urlopu.
- Nadgodziny tylko za zgodą pracownika
Osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem, które nie ukończyło 4 lat, może pracować w godzinach nadliczbowych tylko, jeśli wyrazi na to zgodę. Pracodawca ma prawo nakazać pracę w nadgodzinach wyłącznie wtedy, gdy jedno z rodziców nie pracuje.
- Zasiłek opiekuńczy
Rodzic chorego dziecka, które nie ukończyło 14. roku życia, może skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Świadczenia przyznawane są za czasową niezdolność do pracy z powodu opieki nad dzieckiem.
- Inne przywileje w pracy
Rodzic dziecka w wieku do 4 lat może odmówić udziału w podróży służbowej. Pracodawca nie ma prawa zwolnić pracownika lub obniżyć mu wynagrodzenie z tego powodu. Możliwy jest jednak dobrowolny udział pracującego ojca w delegacji.