Zawarcie umowy o pracę w sposób dorozumiany – ABC

Co do zasady umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie. Nie oznacza to jednak, że ustalenia w innej formie są nieważne. Z zawarciem umowy o pracę w sposób dorozumiany mamy do czynienia na przykład wtedy, gdy pracodawca przedstawił nam warunki pracy na piśmie, nie doszło do podpisania dokumentu, a mimo to przystąpiliśmy do pracy.

Zawarcie umowy o pracę – kodeks pracy

Zgodnie z art. 29 § 2 kodeksu pracy umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeśli forma pisemna nie została zachowana, to pracodawca ma obowiązek przedstawienia pracownikowi na piśmie ustaleń dotyczących stron umowy, jej rodzaju, jak również warunków. Ze wspomnianego artykułu można wywnioskować, że ustawodawca dopuszcza nawiązanie stosunku pracy bez zawarcia umowy o pracę w formie pisemnej. W takim przypadku mówimy o zawarciu umowy w sposób dorozumiany. Najczęściej dzieje się tak wtedy, gdy dojdzie do ustalenia warunków pracy i pracownik podejmie pracę (a pracodawca wyrazi na to zgodę) bez podpisania dokumentu.

Kodeks Pracy – o czym mówi i w czym pomaga?

Umowa w formie ustnej – kodeks cywilny

W opisywanym przypadku możemy powoływać się na przepisy kodeksu cywilnego, ponieważ według art. 300 kodeksu pracy w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy należy stosować przepisy zawarte w kodeksie cywilnym (pod warunkiem, że nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy). Art. 60 kodeksu cywilnego mówi o tym, że wola osoby dokonującej czynności prawnej (czyli w tej sytuacji: zawierającej umowę) może być wyrażona przez każde zachowanie tej osoby ujawniające jej wolę w sposób dostateczny. Ujawnienie tej woli (oświadczenie woli) może również być zrealizowane w postaci elektronicznej. Zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika jest niezbędne do nawiązania stosunku pracy oraz ustalenia warunków pracy i płacy, o czym świadczy art. 11 kodeksu pracy.

Kiedy oświadczenie woli jest nieważne?

Wady oświadczenia woli zostały opisane w jednym z działów kodeksu cywilnego (art. 82 – 88). Z nieważnym oświadczeniem woli mamy do czynienia wtedy, gdy  zostało ono złożone przez osobę znajdującą się w stanie nieświadomości (np. z powodu zaburzeń czynności psychicznych) lub dla pozoru. Do wad oświadczenia woli zaliczają się także błąd i podstęp. Istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, jeśli zostało ono złożone pod wpływem groźby drugiej strony lub osoby trzeciej. 

Zasada swobody umów

W przypadku zawierania umowy o pracę warto pamiętać o zasadzie swobody umów. Zgodnie z art. 3531 kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny w sposób dowolny, natomiast jego treść i cel nie mogą sprzeciwiać się naturze stosunku pracy, zasadom współżycia społecznego ani ustawie. 

Co powinna zawierać umowa o pracę?

Choć umowa o pracę zawarta w formie innej niż pisemna jest wiążąca, warto podpisać stosowny dokument przed podjęciem pracy (w praktyce ustalenie, czy doszło do zawarcia umowy w sposób dorozumiany może okazać się nieco problematyczne). Umowa o pracę – zgodnie z art. 29 § 1 kodeksu pracy – powinna określać:

  • rodzaj i miejsce wykonywania pracy,
  • wynagrodzenie za pracę (odpowiadające rodzajowi pracy, z uwzględnieniem składników wynagrodzenia),
  • wymiar czasu pracy,
  • termin rozpoczęcia pracy.

Pierwsza umowa o pracę – fakty i mity