Ustalając grafik, pracodawca musi brać pod uwagę obowiązujące normy czasu pracy. Dodatkowe godziny, które poświęcasz na wykonywanie obowiązków zawodowych, określane są jako nadliczbowe. Sprawdź, co możesz za nie otrzymać!
Nadgodziny kp
Godziny nadliczbowe to, wg art. 151 kp, „praca wykonywana ponad obowiązujące normy czasu pracy i ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy”.
Wykonywanie obowiązków służbowych w nadgodzinach jest możliwe tylko:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej,
- w celu ochrony mienia lub środowiska,
- ze względu na konieczność usunięcia awarii,
- w przypadku wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy.
Kodeks pracy, w którym znajdziemy obowiązujące przepisy, dostępny jest w Internetowym Systemie Aktów Prawnych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141.
Naliczanie nadgodzin
Obowiązujące normy czasu pracy:
- roczna – 150 godzin,
- dobowa – 8 godzin,
- tygodniowa – 40 godzin.
Roczna norma czasu pracy obowiązuje tylko wtedy, gdy nadgodziny wynikają ze szczególnych potrzeb pracodawcy. W pozostałych przypadkach może być modyfikowana w regulaminie pracy, w układzie zbiorowym lub w umowie o pracę.
Dodatek za nadgodziny
Pracując w godzinach nadliczbowych, mamy prawo do normalnego wynagrodzenia za faktycznie przepracowany czas. Przysługuje nam także dodatek w wysokości 50% lub 100% stawki za każdą godzinę nadliczbową.
Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje za pracę nadliczbową:
- w porze nocnej,
- w niedziele i święta wolne dla pracownika,
- w dni wolne dla pracownika udzielone za przepracowane niedziele i święta,
- z tytułu przekroczenia normy tygodniowej.
Dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia przysługuje za pracę nadliczbową:
- w dni robocze pracownika (również w niedziele i święta),
- w dni wolne pracownika równoważące czas pracy,
- w dni, które miały być wolne dla pracownika.
Ryczałt zamiast dodatku
Pracownicy, którzy stale wykonują swoje obowiązki poza zakładem pracy (np. kierowcy), mogą otrzymać ryczałt zamiast dodatku. Jego wysokość powinna odpowiadać przewidywanej liczbie nadgodzin.
Czas wolny zamiast dodatku
Zamiast dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych możemy otrzymać także czas wolny. Uwaga! Nie zastępuje on normalnego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach.
Przykład:
Jan Kowalski pracuje od poniedziałku do piątku, w godzinach 8:00-16:00. W dniach: poniedziałek – czwartek zostaje w pracy do 18:00. Pracodawca jest zobowiązany wypłacić mu normalne wynagrodzenie za 48 godzin pracy oraz dodatek za 8 godzin nadliczbowych. Jan może zrezygnować z dodatku i skorzystać z dnia wolnego.
Wymiar czasu wolnego udzielanego za nadgodziny zależy od tego, kto zaproponował zastąpienie dodatku i wynosi:
- 1 godzinę wolną w zamian za 1 przepracowaną nadgodzinę – gdy pracownik wychodzi z inicjatywą;
- 1,5 godziny wolnej w zamian za 1 przepracowaną nadgodzinę – gdy pracodawca wychodzi z inicjatywą.
Nadgodziny – kiedy można odmówić?
Bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy pracownic w ciąży oraz pracowników młodocianych. Przedstawiciele tych grup nie mogą przekraczać norm czasu pracy, nawet jeśli wyrażają na to zgodę.
Względny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych obowiązuje w przypadku pracowników opiekujących się dzieckiem, które nie ukończyło 4. roku życia. Oznacza to, że jeśli zatrudniony wyraża na to zgodę, może przekroczyć normę czasu pracy.