Możemy wnieść pozew o ustalenie stosunku pracy, jeśli w ramach umowy-zlecenia wykonujemy działania na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a także we wskazanym przez niego miejscu i czasie. Pozew jest rozpatrywany przez sąd pracy. Mamy prawo domagać się również wypłaty świadczeń należnych pracownikom, takich jak dodatek za godziny nadliczbowe czy ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia
Umowy cywilnoprawne, takie jak umowa-zlecenie czy umowa o dzieło, zawiera się na podstawie przepisów kodeksu cywilnego (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093). Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej na rzecz zleceniodawcy. Przysługuje mu minimalna stawka godzinowa, której wysokość zależy od najniższego dopuszczalnego wynagrodzenia za pracę. Od płacy zleceniobiorcy - w większości przypadków - odprowadza się składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Osobie wykonującej pracę na podstawie umowy-zlecenia nie przysługuje ustawowe prawo do urlopu wypoczynkowego. Może jedynie wynegocjować płatną przerwę w pracy, ale zleceniodawca nie musi przystawać na taki warunek.
Kiedy umowa-zlecenie jest w rzeczywistości umową o pracę?
Umowa-zlecenie różni się od umowy o pracę m.in. ze względu na podstawę prawną. Przepisy dotyczące stosunku pracy znajdują się w kodeksie pracy (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19740240141). Zgodnie z art. 22 kodeksu pracy zastępowanie umowy o pracę umowami cywilnoprawnymi jest niedozwolone. Osoba, która „zobowiązuje się do wykonania pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę” w rzeczywistości świadczy obowiązki na podstawie umowy o pracę.
Jeśli więc musimy przebywać w określonym miejscy i czasie, wykonywać pracę konkretnego rodzaju i wypełniać polecenia pracodawcy, jesteśmy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę – mimo że została ona nazwana umową-zleceniem. W takiej sytuacji możemy wnioskować o ustalenie stosunku pracy, by korzystać z pełni uprawnień pracowniczych.
Zdarza się, że stosunek łączący nas z pracodawcą ma cechy zarówno umowy o pracę, jak i umowy-zlecenia. O jego rzeczywistym charakterze decydują cechy przeważające. Tak zadecydował Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 2010 r. (I PK 8/10: http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza%20orzecze%C5%84.aspx?ItemSID=14956-8dcfa950-a611-4756-8f8a-7df105220758&ListName=Orzeczenia2&Sygnatura=I+PK+8%2f10).
Pozew o ustalenie stosunku pracy
Chcąc potwierdzić, że wykonujemy obowiązki zawodowe na podstawie umowy o pracę, możemy wystąpić do sądu pracy o ustalenie stosunku pracy. Pozew mają prawo wnieść również inne uprawnione osoby, np. krewni zmarłego pracownika lub przedstawiciel Inspekcji Pracy.
W treści pozwu wnosimy o ustalenie stosunku pracy. Możemy domagać się także wyrównania wynagrodzenia i wypłacenia należnych dodatków, np. za godziny nadliczbowe czy niewykorzystany urlop wypoczynkowy.