Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem, które może złożyć pracodawca i pracownik. Zatrudniony nie musi podawać przyczyny zakończenia stosunku pracy. Pracodawca też nie ma takiego obowiązku. Wyjątek stanowi zwolnienie pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Kiedy pracodawca może wręczyć wypowiedzenie?
Wypowiedzenie umowy o pracę to jednostronne oświadczenie. W większości przypadków nie można go nie przyjąć. Pracodawcy przysługuje możliwość wypowiedzenia umów terminowych, tzn. zawartych na okres próbny, na zastępstwo czy na czas określony, bez wskazywania powodu. Powinien jednak uzasadnić wypowiedzenie umowy zawartej na czas nieokreślony. Dopuszczalne przyczyny rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem wynikają z wyroków wydanych przez Sąd Najwyższy. Zatrudniający ma prawo wypowiedzieć umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony np. wtedy, gdy likwiduje stanowisko pracy lub zmniejsza poziom zatrudnienia w firmie. Inne przyczyny to: naruszenie obowiązków pracowniczych, utrata zaufania do podwładnego, częste i długotrwałe nieobecności czy odmowa wykonywania poleceń przełożonego. Podczas wypowiadania umowy na czas nieokreślony lub zwalniania pracownika w trybie dyscyplinarnym pracodawca musi na piśmie wskazać powód rozwiązania umowy.
Kiedy zatrudniający nie ma prawa wypowiedzieć umowy?
Niektórym pracownikom przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem. Chodzi np. o osoby przebywające na urlopie wypoczynkowym, okolicznościowym, na żądanie, szkoleniowym lub bezpłatnym. Pracownicy młodociani, tzn. ci, którzy ukończyli 16. rok życia, ale nie mają 18 lat, również są objęci ochroną. Osobie, której brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, również nie można wypowiedzieć umowy o pracę. Ochronie przed wypowiedzeniem podlegają także pracownice w ciąży oraz osoby przebywające na urlopie macierzyńskim (lub na zasadach urlopu macierzyńskiego) bądź wychowawczym. Umowę o pracę zawartą z pracownikiem, który podlega szczególnej ochronie, można rozwiązać za porozumieniem stron.
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony
Zgodnie z art. 30 par. 4 kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141) pracodawca ma obowiązek wskazać przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony. Podanie niedostatecznie ważnego uzasadnienia może skutkować koniecznością wypłaty odszkodowania lub ponownego przyjęcia pracownika. W wypowiedzeniu powinna zostać zawarta informacja o możliwości odwołania się od decyzji. Spory pomiędzy stronami umowy o pracę rozstrzyga sąd pracy.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Zerwanie stosunku pracy bez wypowiedzenia jest możliwe tylko w przypadkach wskazanych w art. 52 kodeksu pracy, tzn. gdy:
- pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia praw pracowniczych;
- w czasie trwania umowy zatrudniony popełnił przestępstwo uniemożliwiające mu dalsze wykonywanie obowiązków (przestępstwo powinno być oczywiste lub stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu);
- pracownik z własnej winy utracił uprawnienia niezbędne do wykonywania określonej pracy.
Oświadczenie o dyscyplinarnym zwolnieniu pracownika powinno mieć formę pisemną. Pracodawca musi wskazać w nim przyczynę rozwiązania stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym – konkretną, uzasadnioną i prawdziwą. Konieczne jest podanie faktów i okoliczności uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę.