Osoba, która ma więcej niż 16 i mniej niż 18 lat to pracownik młodociany. Przysługują mu szczególne prawa. Pracodawcy nie mogą wymagać od młodocianych wykonywania obowiązków w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej.
Zasady zatrudniania – kodeks pracy
Przepisy regulujące kwestię zatrudniania pracowników młodocianych, czyli osób między 16 a 18 rokiem życia, można znaleźć m.in. na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy: https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/146499/Pracownik%20mlodociany%20.pdf. Według informacji podanych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, od 1 września 2018 r. za pracownika młodocianego będą uznawane również osoby, które ukończyły 15 lat.
Młodociani, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych, mogą być zatrudnieni tylko w celu przygotowania zawodowego obejmującego naukę zawodu, przyuczenie do wykonywania pracy o określonym charakterze oraz rzemieślnicze przygotowanie do zawodu. W innych przypadkach młodociani mogą pracować tylko przy tzw. pracach lekkich. Obowiązek sporządzenia listy takich działań spoczywa na pracodawcy. Pracownik młodociany może odmówić wykonania zadań spoza wykazu, nie ponosząc przy tym konsekwencji.
Prawa pracowników młodocianych
Osoby młodociane to jedna z grup, które cieszą się szczególnymi przywilejami wynikającymi z prawa pracy. Nie można np. wymagać od nich pracy w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej przypadającej między 22.00 a 6.00. Odpoczynek dobowy -w odniesieniu do młodocianych - musi trwać nieprzerwanie co najmniej przez 14 godzin, a tygodniowy (obejmujący niedzielę) – co najmniej 48 godzin. Pracownik młodociany nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego po upływie:
- 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy – wymiar urlopu to 12 dni roboczych;
- 12 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy – wymiar urlopu to 26 dni roboczych.
Obowiązki pracodawcy
Zatrudniając osobę młodocianą, pracodawca musi zorganizować szkolenie zgodne z programem kształcenia. Do jego obowiązków należy również zapewnienie środków ochrony osobistej, spełniających normy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz narzędzi pracy, materiałów i wszystkiego, co niezbędne w trakcie wykonywania określonych obowiązków. Na pracodawcy spoczywa także obowiązek kierowania pracownika młodocianego na badania lekarskie, kontrolowania wyników dokształcania teoretycznego, a także przekazania informacji o ryzyku zawodowym i zasadach ochrony przed zagrożeniami. Taką wiedzą powinien dysponować również przedstawiciel ustawowy osoby nieletniej. W razie wystąpienia przeciwwskazań medycznych do wykonywania określonych obowiązków przez osobę młodocianą, pracodawca powinien zmienić rodzaj pracy lub natychmiast rozwiązać umowę i wypłacić odszkodowanie. Pracodawca musi też zapewnić młodocianemu opiekę i pomoc w czasie pracy.
Wynagrodzenie młodocianego - jak obliczyć dniówkę pracownika?
Zgodnie z obwieszczeniem Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20140000232), pracownik ma prawo do pensji stanowiącej część przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obliczanego przez GUS. Ustalanie wymiaru pensji odbywa się na zasadach wskazanych w dokumencie.