Wypowiadając umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, pracodawca musi wskazać realną i konkretną przyczynę, która istniała w dniu wypowiedzenia. Jeśli zwalnia pracowników z powodu, który ich nie dotyczy, powinien zastosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria doboru osób do zwolnienia. Aspekty, jakie może brać pod uwagę, to np. rodzaj kwalifikacji, staż pracy, dotychczasowy przebieg zatrudnienia lub wykształcenie.
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony
Zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą wypowiedzieć umowę o pracę. Wskazanie przyczyny rozwiązania stosunku pracy jest konieczne tylko w przypadku umów zawieranych na czas nieokreślony. Obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia spoczywa wyłącznie na pracodawcy. Zgodnie z przepisami prawa pracy powód zakończenia stosunku pracy musi być rzeczywisty, konkretny i aktualny w dniu wręczania wypowiedzenia. Przed wypowiedzeniem umowy zawartej na czas nieokreślony pracodawca musi skonsultować z zakładową organizacją związkową zamiar dokonania zwolnienia. Związki zawodowe mają 5 dni na zgłoszenie obiekcji. Nie można wypowiedzieć umowy osobie, której brakuje nie więcej niż 4 lata do uzyskania praw emerytalnych. Ochrona przed wypowiedzeniem przysługuje również pracownicom w ciąży.
Przepisy dotyczące rozwiązania umowy o pracę znajdują się w dziale II kodeksu pracy: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141.
Jak wybrać pracowników do zwolnienia?
Przy dokonywaniu zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników obowiązują reguły wskazane w ustawie z dnia 13 marca 2003 r.: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20030900844. Konieczne jest m.in. stosowanie sprawiedliwych i obiektywnych kryteriów. Pracodawca musi wykazać, że typując osoby do zwolnienia, brał pod uwagę wszystkich pracowników. Kierowanie się sympatią lub innymi subiektywnymi odczuciami może być uznane za przejaw dyskryminacji.
Przykładowe akceptowalne kryteria doboru do zwolnienia to:
- wykształcenie,
- rodzaj kwalifikacji,
- przebieg zatrudnienia (czynniki przemawiające na niekorzyść pracownika to np. kary porządkowe, takie jak nagana z wpisem do akt lub zwolnienie dyscyplinarne),
- staż pracy.
Pracownikom, którzy utracili pracę, przysługuje w związku ze zwolnieniami grupowymi lub indywidualnymi odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznej pensji – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- dwumiesięcznej pensji – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- trzymiesięcznej pensji – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy dłużej niż 8 lat.
Przy określaniu stażu pracy uwzględnia się wszystkie okresy zatrudnienia. Wymiar świadczenia ustala się zgodnie z zasadami obliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, które wynikają z tzw. rozporządzenia urlopowego (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19970020014).