Co to jest dodatek nocny?
Pora nocna to 10 godzin przypadających między 21:00 a 7:00. Przedział godzinowy powinien zostać precyzyjnie określony w układzie zbiorowym albo w regulaminie pracy. Pracodawcy przysługuje tydzień od zawarcia umowy na powiadomienie pracownika o porze nocnej obowiązującej w zakładzie. Obowiązek istnieje, gdy kwestia nie została uwzględniona w regulacjach zakładowych. Informacja powinna mieć formę pisemną. Przyjmuje się, że pora nocna obejmuje 10-godzinny przedział (21:00-7:00), jeśli pracodawca nie wywiąże się z obowiązku określenia przedziału czasowego. Za pracę w tych godzinach pracownik otrzymuje dodatek nocny.
Dodatek nocny – jak wyliczyć?
Wysokość odrębnego dodatku za pracę w porze nocnej wynosi co najmniej 20% stawki godzinowej, która zależy od poziomu płacy minimalnej obowiązującej w danym roku. W celu obliczenia dodatku dzielimy wartość minimalnego wynagrodzenia przez godziny przypadające do przepracowania w danym miesiącu. Otrzymany wynik mnożymy przez 20%. Pracodawca ma prawo ustalić wyższą kwotę należną pracownikowi za nocne nadgodziny. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych powinien być wypłacany w miesiącu ich powstania.
Czy dodatek nocny jest obowiązkowy?
Przepisy dotyczące pracy w godzinach nadliczbowych znajdziemy w art. 151 kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141). Wynika z nich m.in., że za pracę w nadgodzinach – przypadających w nocy oraz w niedziele i święta wolne od pracy – przysługuje nam obowiązkowy dodatek w wysokości 100%. Za pracę w godzinach nadliczbowych w inne dni dostaje się dodatek w wysokości 50%. Na pisemny wniosek pracownika – w zamian za przepracowane nadgodziny – pracodawca może udzielić czasu wolnego od pracy.
Nadgodziny – jak płatne?
Sposób wyliczania stawek za przepracowane godziny nadliczbowe zależy od charakteru wynagrodzenia, jakie otrzymujemy.
Jak obliczyć nadgodziny?
- Stawka godzinowa
Wysokość stawki za godzinę pracy mnoży się przez liczbę nadgodzin.
- Stała miesięczna wysokość pensji
Sumujemy wszystkie stałe składniki wynagrodzenia z miesiąca, w którym pracowaliśmy w godzinach nadliczbowych w porze nocnej. Uzyskany wynik dzielimy przez liczbę godzin, które musieliśmy przepracować w danym okresie rozliczeniowym. Wyliczoną stawkę mnożymy przez liczbę nadgodzin.
- Płaca zmienna, bez wyodrębnionej stawki godzinowej, miesięcznej (akord, system prowizyjny)
W systemie zadaniowego czasu pracy nie występuje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, jeśli w tym czasie wykonujemy pracę, za którą otrzymujemy stawkę zadaniową. Dodatkowa płaca przysługuje nam, gdy w trakcie nadgodzin wykonujemy pracę, która nie jest opłacana stawkami zadaniowymi. Aby obliczyć jej wysokość, dzielimy wynagrodzenie akordowe lub prowizyjne uzyskane w danym miesiącu przez liczbę przepracowanych godzin. Uzyskany wynik mnożymy przez liczbę nadgodzin.
Czy dodatek nocny jest opodatkowany?
Dodatek nocny jest opodatkowany. Podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nalicza się bowiem od wynagrodzenia brutto, czyli:
- wynagrodzenia zasadniczego – wynikającego z umowy o pracę,
- dodatków do wynagrodzenia, takich jak: dodatek stażowy, funkcyjny, premie, nagrody, wynagrodzenie za urlop, za okres choroby, dodatki za nadgodziny oraz za godziny nocne.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910800350.
Czy dodatek nocny wchodzi do minimalnego wynagrodzenia?
Minimalne wynagrodzenie to kwota określona rozporządzeniem (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001794), którą pracodawca ma obowiązek wypłacać pracownikowi zatrudnionemu na etacie. Dodatek za pracę w godzinach nocnych znajduje się wśród świadczeń, które nie są wliczane do minimalnego wynagrodzenia i nie mają na nie wpływu. Nie są też uwzględniane świadczenia takie jak:
- nagrody jubileuszowe,
- odprawy pieniężne przysługujące pracownikom w związku z ich przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych,
- inne elementy wynagrodzenia, jak dodatki z tytułu pracy w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia pracownika.
Czy dodatek nocny wlicza się do ekwiwalentu za urlop?
Ekwiwalent za urlop ustala się, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970020014) zawiera listę ściśle określonych świadczeń otrzymywanych przez pracowników, które nie są uwzględniane przy wyliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Nie ma na niej jednak dodatku za pracę w porze nocnej. Uznaje się więc go za świadczenie ze stosunku pracy, które podlega wliczeniu do ekwiwalentu za urlop.
Jaki ekwiwalent za niewykorzystany urlop?
Czy dodatek nocny wchodzi do podstawy chorobowego?
Przy ustalaniu podstawy zasiłku chorobowego uwzględnia się zarówno dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, jak i dodatek za pracę w godzinach nocnych. Wynagrodzenie będące podstawą wymiaru wynagrodzenia i zasiłku pomniejszane jest przez pracodawcę o kwotę składek potrącanych na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe. Są one bowiem finansowane ze środków pracownika. Mówi o tym art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19990600636/U/D19990636Lj.pdf).
Przysługujący za miesiąc pracy składnik wynagrodzenia uwzględniany jest przez płatnika w podstawie wymiaru wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy zostaje więc przypisany do miesiąca, w którym pracownik był niezdolny do pracy, nawet jeśli dodatki zostały wypłacone w innym miesiącu. Zasada ta stosowana jest także do dodatków za godziny nadliczbowe i nocne.
Zasiłek chorobowy – kiedy i na jakich zasadach nam przysługuje?
Czy dodatek nocny wlicza się do nagrody jubileuszowej?
Przy ustalaniu podstawy nagrody jubileuszowej stosuje się przepisy dotyczące wypłaty ekwiwalentu za urlop. Naliczając ją, należy więc wziąć pod uwagę:
- stałe składniki wynagrodzenia, jak wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny, dodatek specjalny i stażowy, a także stałą pensję regulaminową;
- zmienne składniki wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż miesiąc, jak dodatki za pracę w nocy i w godzinach nadliczbowych w średniej wysokości wypłacone pracownikowi w ciągu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nabył on prawo do nagrody jubileuszowej;
- składniki za okresy dłuższe niż miesiąc, jak premie kwartalne w średniej wysokości wypłacone w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik nabył prawo do nagrody jubileuszowej.
Podstawa prawna: § 15-17 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970020014.
Zakaz pracy w porze nocnej
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy niektórzy pracownicy nie mogą wykonywać pracy w porach nocnych. Są wśród nich:
- kobiety w ciąży – zgodnie z art. 178 §1 k.p.,
- pracownicy, którzy sprawują opiekę nad dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia – zgodnie z art. 178 §2 k.p.,
- pracownicy młodociani – zgodnie z art. 203 k.p.,
- pracownicy niepełnosprawni, chyba że otrzymali na to zgodę od lekarza prowadzącego badania profilaktyczne lub sprawującego nad nimi opiekę – art. 16 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776).
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf