Kwoty, które pracodawca może potrącić z wynagrodzenia, to np. należności przeznaczone na pokrycie długów wobec funduszu alimentacyjnego lub wobec banku, zaliczki pieniężne bądź kary finansowe. Wynagrodzenie za pracę podlega specjalnej ochronie, dlatego wysokość odliczanych sum jest ograniczona przez przepisy prawa pracy.
Kolejność potrąceń z wynagrodzenia – podstawa prawna
Dokonując obligatoryjnych i fakultatywnych potrąceń z naszego wynagrodzenia, pracodawca musi respektować ograniczenia wskazane w art. 87 kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141).
Potrącenia dokonujemy w poniższej kolejności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, takich jak:
- kredyty bankowe,
- pożyczki,
- grzywny,
- podatki;
- zaliczki pieniężne;
- kary pieniężne nakładane zgodnie z art. 108 kodeksu pracy – powodem do nałożenia kary finansowej może być:
- łamanie przepisów BHP i przeciwpożarowych,
- opuszczenie stanowiska pracy bez ważnego powodu,
- spożywanie alkoholu w pracy lub przyjście do zakładu pracy w stanie nietrzeźwości.
W przypadku sum egzekwowanych bez konieczności uzyskania zgody pracownika, kolejność potrąceń musi być zachowana. Pracodawca musi uzyskać naszą pisemną zgodę w odniesieniu do potrąceń fakultatywnych, do których należą np.:
- pożyczki udzielone z kasy zapomogowo-pożyczkowej lub zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- kredyty bankowe,
- składki związkowe,
- składki na dobrowolne ubezpieczenie grupowe.
Wyliczenie kwoty do potrącenia
Potrącenia mogą być dokonywane dopiero po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, a także zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wysokość składek ustala się na zasadach wskazanych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887. Wymiar zaliczki na podatek dochodowy to najczęściej 18%. Reguły, zgodnie z którymi się go określa, znajdują się w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910800350.
Granice dokonywania potrąceń z wynagrodzenia
Kwoty wolne od potrąceń, które zawsze przysługują pracownikowi, to:
- minimalne wynagrodzenie za pracę, którego wysokość jest zatwierdzana przez Radę Ministrów (po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych) – ograniczenie obowiązuje tylko w przypadku sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
- 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę – w odniesieniu do zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
- 90% minimalnego wynagrodzenia za pracę – w odniesieniu do kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 kodeksu pracy.
Wskazane ograniczenia stosuje się wobec pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Kwoty wolne od potrąceń zmieniają się proporcjonalnie do zajmowanej części etatu.