Osoby w wieku 13-16 lat mają prawo pracować wyłącznie na podstawie umów cywilnoprawnych. Można je zatrudniać, ale za zgodą jednego z rodziców lub przedstawiciela ustawowego.
Pracownik młodociany – prawo pracy
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy (art. 190: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141) pracownikiem młodocianym jest osoba, która ukończyła 16, ale nie ma jeszcze 18 lat. Na podstawie umowy o pracę można zatrudniać wyłącznie tych młodocianych, którzy ukończyli co najmniej gimnazjum. Kolejnym warunkiem, jaki należy spełnić, jest okazanie zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań medycznych do podjęcia konkretnej pracy. Niepełnoletni pracownik, który nie posiada kwalifikacji zawodowych, może zostać zatrudniony wyłącznie w celu odbycia przygotowania zawodowego.
Ministrowie właściwi do spraw pracy i oświaty ustalają warunki dopuszczalności zatrudnienia osób, które:
- nie ukończyły gimnazjum;
- nie mają 16 lat, ale ukończyły gimnazjum;
- nie mają 16 lat i nie ukończyły gimnazjum.
Wykonywanie pracy przez osoby młodociane jest dozwolone wyłącznie wtedy, gdy pracują one na rzecz podmiotu prowadzącego działalność artystyczną, kulturalną, sportową lub reklamową. Wymaga zgody rodzica lub innego przedstawiciela ustawowego.
Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie młodocianym pracownikom opieki i pomocy w przygotowaniu do wykonywania pracy. Szczegółowe warunki zatrudnienia osób, które nie ukończyły 18 roku życia, znajdują się w broszurze Państwowej Inspekcji Pracy: https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/146499/Pracownik%20mlodociany%20.pdf.
Zatrudnienie osoby powyżej 13 roku życia
Zgodnie z art. 15 kodeksu cywilnego (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093) po ukończeniu 13 roku życia nabywa się częściową zdolność do czynności prawnych. Aby osoba nieletnia mogła podjąć pracę, np. na podstawie umowy-zlecenia, wymagana jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego, tzn. rodzica lub opiekuna prawnego. Może zostać udzielona w dowolny sposób – osobiście, pisemnie czy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Jest ważna, o ile zostanie wyrażona w sposób jednoznaczny.
Umowa o pracę zawarta z osobą, która nie ukończyła 16 lat, jest wadliwa, ale ważna. Nieletniemu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w ustalonej wysokości – nie niższe niż płaca minimalna. Należy mu się również dodatek za godziny nadliczbowe i ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Przedstawiciele ustawowi osoby nieletniej mają prawo domagać się należnych świadczeń przed sądem pracy. Pracodawca zatrudniający młodocianego wbrew przepisom prawa pracy może zostać ukarany grzywną.
Kalkulator składek ZUS – umowa o pracę
Zasady, zgodnie z którymi ustala się wysokość wynagrodzenia młodocianych pracowników, znajdują się w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19960600278. Chcąc obliczyć wysokość płacy netto, można skorzystać z kalkulatora wynagrodzeń Pracuj.pl: https://zarobki.pracuj.pl/kalkulator-wynagrodzen/.