Niepełny wymiar godzin – prawa pracownika
Osoba zatrudniona na część etatu może korzystać z tych samych praw co pracownik pełnoetatowy. Należą się jej m.in.: świadczenia z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, ochrona wynagrodzenia itp. Ma również prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego.
To, że pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin, nie może być równoznaczne z utrudnianiem dostępu do szkoleń, awansu itd. Z art. 18 kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141) wynika, że nie należy dyskryminować pracownika m.in. z uwagi na jego płeć, rasę, wyznanie, a także ze względu na liczbę przepracowanych godzin. Warunki pracy i płacy nie mogą być mniej korzystne dla osoby zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy niż dla pracownika pełnoetatowego.
Praca na pół etatu – czym się charakteryzuje?
Różnice związane z pracą pracownika pełnoetatowego i zatrudnionego w niepełnym wymiarze godzin mają charakter ilościowy. Oznacza to, że np. osoba pracująca na pół etatu korzysta z proporcjonalnej części urlopu wypoczynkowego i zamiast 26 dni przysługuje jej 13. Jeśli pracownika obowiązuje inny system (np. dwa dni w tygodniu pracuje po 8 godzin i raz w tygodniu – 4 godziny, a w pozostałe dni ma wolne), wtedy czas jego urlopu oblicza się uwzględniając pracę w innym systemie i przeliczając go godzinowo. Z tego powodu konieczne jest zawsze przeliczenie urlopu przy zmianie etatu. Przykładowo: osobie pracującej przez cały roku na ½ etatu przysługuje, w zależności od stażu jej pracy:
- 20 lub 26 dni po 4 godziny;
- 10 lub 13 dni po 8 godzin.
Inne są także wysokości wynagrodzenia osób pracujących na pół etatu. W 2019 roku miesięczna stawka minimalnego wynagrodzenia za pracę, uzyskiwanego przy połowie etatu, wynosi 1125 zł brutto. Wysokość pensji minimalnej w 2019 roku wynosi bowiem 2250 zł brutto miesięcznie.
Co ciekawe, koszty pracodawcy przy zatrudnieniu pracowników na pół etatu mogą być wyższe niż zatrudnienie jednej osoby w pełnym wymiarze godzin. Składki ZUS odprowadzane od przychodu pracownika są ustalane procentowo, więc zależą od kwoty wynagrodzenia, a nie od wymiaru jego etatu. Jednak jeśli pracodawca zatrudnia pracowników na pół etatu, musi też ponieść koszty wykonania badań lekarskich, tworzenia dokumentacji kadrowo-płacowej przez księgowość czy szkoleń BHP dla każdego pracownika z osobna. To powoduje, że takie rozwiązanie może być dla niego droższe.
Ile naprawdę kosztuje Twoja pensja?
Zalety i wady pracy na pół etatu
Podejmując pracę na pół etatu, musimy przygotować się na to, że nasze zarobki nie będą takie, jak w przypadku pełnego etatu. Składki ubezpieczeniowe także będą odpowiednio niższe. Późniejsza emerytura zależy od wymiaru kwot przekazywanych do ZUS. Z drugiej strony, wysokość pensji jest proporcjonalna do liczby godzin spędzanych w firmie.
Zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin to korzystne rozwiązanie np. dla studentów, którzy mogą uczyć się i zdobywać doświadczenie zawodowe. Jednocześnie mają prawo do urlopu, a także do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, np. do zasiłku chorobowego. W przypadku osób uczących się, które nie ukończyły 26. roku życia, zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia nie stanowi podstawy do ubezpieczenia. Umowa o pracę, niezależnie od wymiaru czasu pracy, zapewnia więcej przywilejów.
Praca na pół etatu to również wybierane rozwiązanie dla młodych mam, które chcą poświęcić więcej czasu swoim dzieciom. Warto pamiętać, że kobiety zatrudnione na pół etatu mają prawo do urlopu macierzyńskiego, niezależnie od wymiaru godzin ich pracy, dokładnie na takich samych zasadach, jak kobiety pracujące w pełnym wymiarze godzin. Nieco inaczej wygląda kwestia zasiłku macierzyńskiego przy pracy na pół etatu. Stanowi on sto procent podstawy wynagrodzenia, ale wynosi dokładnie tyle, ile zarabia kobieta pracująca na pół etatu.
Zasiłek macierzyński i uprawnienia pracującej matki
Praca na pół etatu – ile godzin, jakie wynagrodzenie?
Cały etat to 40 godzin tygodniowo (maksymalnie 48 godzin, z nadgodzinami). Pracownik pracujący na pół etatu ma do przepracowania więc 20 godzin tygodniowo (maksymalnie 24 godziny, z nadgodzinami). W polskim prawie zakres wymiaru godzinowego pracy podawany jest zawsze w rozliczeniu tygodniowym, nie miesięcznym. Zależy to jednak przede wszystkim od warunków umowy. Jeśli strony zawierają umowę o pracę w niepełnym wymiarze czasowym, powinna znaleźć się w niej klauzula o dopuszczalnej liczbie godzin ponad określony wymiar czasu pracy. Przekroczenie tej liczby uprawnia pracownika do otrzymania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, zgodnie z art. 151 § 5 k.p.
Pracodawca ma prawo dowolnie ustalić wynagrodzenie zarówno pracowników pełnoetatowych, jak i pracujących w niepełnym wymiarze, pod warunkiem, że nie będzie ono niższe niż płaca minimalna w danym roku kalendarzowym. Wynagrodzenie pracownika niepełnoetatowego powinno być proporcjonalne do zajmowanej części etatu. Jeśli osoba zatrudniona w pełnym wymiarze godzin uzyskuje pensję w wysokości 3000 zł, pracownik zatrudniony na pół etatu powinien otrzymywać zasadniczo 1500 zł za tę samą pracę, a w przypadku umowy na ćwierć etatu – 750 zł. Wysokość wynagrodzenia może być jednak inna, w zależności od takich czynników dodatkowych, jak doświadczenie czy umiejętności danego pracownika.
Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne, wyrażona w stawkach procentowych, jest taka sama dla wszystkich pracowników – wymiar czasu pracy nie ma znaczenia. Stawki ubezpieczeniowe są wskazane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887). Od wynagrodzenia pracownika odprowadza się również zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, której wysokość jest taka sama, niezależnie od wymiaru godzin pracy zatrudnionego.