Płaca zasadnicza i dodatki - to składniki pensji, które wpływają na jej wysokość. Niektóre elementy są obligatoryjne, co oznacza, że pracodawca musi je wypłacić w określonych sytuacjach. Chodzi nie tylko o pensję zasadniczą, ale również o dodatkowe wynagrodzenie za: pracę w nocy i w godzinach nadliczbowych, za dyżury oraz za czas przestoju.
Obligatoryjne dodatki do wynagrodzenia – kodeks pracy
Obowiązek przyznawania niektórych dodatków wynika z przepisów prawa pracy.
- Dodatek za pracę w porze nocnej (art. 151 kp)
Pora nocna to godziny przypadające pomiędzy 21:00 a 7:00. Dokładny przedział czasowy określa się w regulacjach wewnątrzzakładowych, tzn. w układzie zbiorowym, regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Dodatek przysługuje pracownikowi, który w każdej dobie przepracowuje przynajmniej 3 godziny w porze nocnej. Wysokość świadczenia to co najmniej 20% stawki godzinowej, wynikającej z minimalnego wynagrodzenia, które obowiązuje w danym roku. Pracodawca może zwiększyć wymiar świadczenia. Ustalenie niższej stawki stanowi naruszenie praw pracownika.
- Wynagrodzenie za czas dyżuru (art. 151 kp)
Pracownikowi, który pozostaje do dyspozycji pracodawcy - przebywając w jego siedzibie lub w innym wyznaczonym miejscu - przysługuje w zamian czas wolny od pracy. Powinien otrzymać wynagrodzenie w wymiarze wynikającym z osobistego zaszeregowania, wyrażonego stawką godzinową lub miesięczną, jeśli udzielenie czasu wolnego jest niemożliwe. Nie otrzymamy wynagrodzenia za czas dyżuru pełnionego w domu, jeśli w tym czasie nie wykonywaliśmy pracy.
- Dodatek za pracę w nadgodzinach (art. 151 kp)
Możemy wykonywać obowiązki w godzinach nadliczbowych w związku z prowadzeniem akcji ratowniczej lub ze względu na wystąpienie szczególnych potrzeb pracodawcy. Za pracę w ponad kodeksowym wymiarze czasu pracy należy nam się wynagrodzenie oraz dodatek w wysokości 50% lub 100% stawki. 100% otrzymamy, gdy nadgodziny przypadają: w nocy, w niedziele i święta, które są dla nas wolne od pracy lub w dni wolne udzielone w zamian za przepracowane niedziele i święta. W innych przypadkach przysługuje dodatek w wysokości 50% stawki.
- Wynagrodzenie za czas przestoju (art. 81 kp)
Przestój to nieprzewidywana przerwa w pracy, która nie jest zależna od pracownika. Może ją spowodować awaria prądu lub brak niezbędnych materiałów, o których dostarczenie miał zadbać pracodawca. Za czas, w którym nie wykonujemy swoich obowiązków - mimo że pozostajemy w stanie gotowości - należy nam się wynagrodzenie, wynikające z osobistego zaszeregowania. Pracodawca może także skierować nas do innej pracy, o ile stawka za jej wykonanie nie jest niższa niż ta, która widnieje w naszej umowie o pracę.
Obliczanie dochodu netto
Wskazana w umowie o pracę wysokość pensji i jej poszczególnych składników - ma wartość brutto. Odejmuje się od niej składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Pracownik otrzymuje pensję netto. Narzędziem pomocnym w określeniu jej wysokości jest kalkulator wynagrodzeń Pracuj.pl: https://zarobki.pracuj.pl/kalkulator-wynagrodzen/.