Jednym z podstawowych praw pracownika jest prawo do wynagrodzenia za pracę. Wypłacanie pensji odbywa się według zasad, które określa kodeks pracy. Istnieją konkretne wskazówki dotyczące terminu i formy przekazania wynagrodzenia.
Zarobki brutto-netto
Wypłata brutto to kwota różna od tej, którą rzeczywiście otrzymujemy po zakończeniu okresu rozliczeniowego. Suma, jaką dostajemy od pracodawcy, jest pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz o zaliczkę na podatek dochodowy. Wysokość składek jest taka sama dla umowy o pracę, jak dla umowy-zlecenia. Określono ją w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887. Zasady obliczania wysokości zaliczki na podatek dochodowy zostały zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910800350.
Termin wypłaty pensji
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest wypłacanie zatrudnionemu wynagrodzenia za jego pracę (art. 22 kodeksu pracy). W regulaminie pracy, obowiązującym w danym zakładzie, lub w informacji o warunkach zatrudnienia powinien zostać określony termin i częstotliwość wypłaty pensji. Konkretna data może pojawić się także w umowie o pracę.
Zgodnie z art. 85 kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek wypłacać wynagrodzenie:
- co najmniej raz w miesiącu z dołu, tj. po zakończeniu okresu rozliczeniowego (dodatkowe potwierdzenie stanowi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., II UKN 32/96),
- nie później niż w ciągu 10 pierwszych dni następnego miesiąca kalendarzowego,
- w stałym, z góry określonym terminie.
Konieczne jest podanie konkretnego dnia, w którym wypłata trafi do rąk pracownika. Może to być na przykład trzeci dzień roboczy kolejnego miesiąca. Wynagrodzenie wpłaca się w dniu poprzedzającym, jeśli dzień wypłaty jest ustawowo wolny od pracy.
Premie kwartalne lub roczne, należne za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu, w terminach określonych w przepisach prawa pracy. Pracownik może otrzymywać wynagrodzenie częściej niż raz w miesiącu, np. co tydzień, jednak pracodawca nie ma prawa wypłacać go rzadziej, np. co dwa miesiące. Nieterminowa wypłata wynagrodzenia to wykroczenie przeciwko prawom pracownika, które podlega karze grzywny w wysokości od 1.000 do 30.000 zł (art. 282 kodeksu pracy).
Forma wypłaty wynagrodzenia
Wynagrodzenie wypłaca się w formie pieniężnej do rąk pracownika. Może być też przekazywane w inny sposób, np. w formie przelewu na konto bankowe - na mocy układu zbiorowego pracy lub zgody zatrudnianego, wyrażonej na piśmie. Pracodawca ma obowiązek zlecić wykonanie przelewu na tyle wcześnie, by pieniądze znalazły się na koncie pracownika w określonym dniu.
Dopuszczalne jest wypłacenie pensji do rąk małżonka, jeśli posiada pełnomocnictwo lub nakaz sądowy. Sąd wydaje taki dokument, gdy zatrudniony nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny, np. przeznaczając swoje dochody na gry hazardowe, zakup alkoholu itp. Separacja lub rozwód uniemożliwiają małżonkowi odbiór wynagrodzenia.