Prawa i obowiązki zleceniobiorcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy są zbliżone do tych, które posiada pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Pracodawca musi przestrzegać zasad BHP w odniesieniu do wszystkich pracowników, niezależnie od rodzaju umowy. Nie zawsze jednak zleceniobiorca musi uczestniczyć w szkoleniu BHP oraz przechodzić badania lekarskie.
Obowiązki zleceniodawcy w zakresie BHP
Do obowiązków pracodawcy należy zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom zatrudnionym na podstawie umów o pracę, a także innych umów. Zatrudniający musi również nadzorować, czy pracownicy postępują zgodnie z zasadami BHP. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 kwietnia 2013 r. (sygn. akt III AUa 935/12) zleceniodawca, który wyznacza miejsce pracy, ma obowiązek zapewnić zleceniobiorcy bezpieczne warunki pracy. Z przepisów nie wynika jednak bezpośredni obowiązek szkolenia w zakresie BHP oraz przeprowadzania wstępnych badań lekarskich dla zleceniobiorców. To, czy zleceniobiorca będzie uczestniczyć w szkoleniu BHP oraz przejdzie badania lekarskie, jest uzależnione od rodzaju wykonywanej pracy. Gdy charakter obowiązków wskazuje, że wykonywać je mogą tylko osoby posiadające odpowiedni stan zdrowia oraz przeszkolone w zakresie BHP, zleceniodawca może wymagać poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu BHP. Przy zatrudnieniu na podstawie umów cywilnoprawnych zleceniobiorca nie musi ponosić kosztów wstępnych badań lekarskich i szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązki zleceniobiorcy w zakresie BHP
Zleceniobiorca, tak jak pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, powinien znać przepisy BHP w stopniu określonym przez pracodawcę. Do jego obowiązków należy także uczestnictwo w szkoleniu z zakresu BHP, jeśli zleceniodawca wyrazi taką konieczność. Ważne jest również przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i stosowanie się do poleceń przełożonych. Do obowiązków zleceniobiorcy należy także dbanie o stan maszyn i urządzeń oraz zachowywanie czystości w miejscu pracy. Na polecenie pracodawcy zleceniobiorca powinien poddać się badaniom lekarskim. Zignorowanie tego obowiązku uniemożliwia dopuszczenie pracownika do pracy. Zleceniobiorca musi także zawiadomić przełożonego i współpracowników o wypadku przy pracy lub o zagrożeniach, które zaobserwował. Obowiązki wykonawcy zlecenia w zakresie BHP wynikają z kodeksu pracy (art. 211: http://isap.sejm.gov.pl/DeailsServlet?id=WDU19740240141).
Badania lekarskie zleceniobiorcy
Zleceniodawca decyduje o tym, czy zleceniobiorca musi poddać się badaniom lekarskim. Podejmując decyzję, powinien uwzględnić obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim osobom wykonującym pracę na terenie jego zakładu – pracownikom etatowym, samozatrudnionym, a także wykonawcom zleceń. Pracodawca może domagać się od zleceniobiorcy poddania się badaniom lekarskim, jeśli wykonywanie określonych obowiązków wiąże się z zagrożeniami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1974 r., II CR 493/74).
Umowa-zlecenie – wynagrodzenie w czasie niezdolności do pracy
Od umowy-zlecenia obowiązkowo odprowadza się składki na ubezpieczenie społeczne – emerytalne, rentowe i wypadkowe. Zleceniobiorca ma prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, jeśli dobrowolnie do niego przystąpił. Może także otrzymać odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy oraz rentę z ubezpieczenia wypadkowego, jeśli zdiagnozowano u niego chorobę zawodową.