Pensja pracownika to nie tylko pieniądze, które trafiają do portfela. Wynagrodzenie to także ta część wypłaty, która jest przeznaczana na obsługę świadczeń publicznych, fundusze, inwestycje, utrzymanie administracji i służb mundurowych. Jak duża jest ta część?
Wypłata brutto – ile to netto?
Darmowy dostęp do edukacji, służby zdrowia itd. jest gwarantowany przez polską Konstytucję. Kwota przeznaczana na te cele z budżetu zmienia się nieustannie. Naturalną konsekwencją takiej sytuacji są wahania stawek podatkowych, wysokości składek emerytalnych i innych wskaźników. Aby być z nimi na bieżąco, warto śledzić strony internetowe Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy Ministerstwa Finansów. Znając ich aktualny stan, można samodzielnie obliczyć, ile zostanie w kieszeni pracownika po potrąceniu obowiązkowych danin z jego wynagrodzenia brutto.
Wygodną alternatywą jest skorzystanie z prostego narzędzia, jakim jest kalkulator płac brutto / netto udostępniony przez portal kariera.pracuj.pl. Źródło wiedzy na temat tego, jak rozdysponowywane są pieniądze pracownika, jest tzw. pasek płacowy. Pracodawca jest zobowiązany wydać go jedynie wtedy, gdy przewidują to przepisy wewnątrzzakładowe.
Wypłata brutto / netto a rodzaj umowy
1) Umowa o pracę (zarówno na czas określony, jak i nieokreślony)
Najwięcej opłat wiąże się z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę. Pracownikowi, który korzysta z tej formy zatrudnienia, od wynagrodzenia brutto odejmuje się składki:
- na ubezpieczenie emerytalne,
- na ubezpieczenie rentowe,
- na ubezpieczenie chorobowe,
- na ubezpieczenie zdrowotne.
Istnieją jeszcze składki pozaubezpieczeniowe (na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) oraz składka na ubezpieczenie wypadkowe), jednak obowiązek ich opłacania spoczywa na pracodawcy. Łączna wysokość składek na FP i FGŚP dzielona jest na obie strony według stawek uchwalonych w ustawie przez większość parlamentarną. Pracownik ma obowiązek zapłacić zaliczkę na podatek od uzyskanego dochodu. Jego wysokość zależy m.in. od źródła przychodów oraz wysokości wynagrodzenia. Kluczowym czynnikiem są jednak aktualnie obowiązujące stawki podatkowe, o których informuje Ministerstwo Finansów: http://www.finanse.mf.gov.pl/pit/stawki-podatkowe.
2) Umowa zlecenie
W przypadku zatrudnienia na umowę zlecenie wynagrodzenia brutto i netto nie różnią się od siebie w dużym stopniu. Powód jest prosty: większość przywilejów i zabezpieczeń przysługujących pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę jest gwarantowana przez Kodeks pracy. Umowę zlecenie reguluje Kodeks cywilny, dlatego składek jest mniej. Ich konkretna liczba zależy od rodzaju umowy zlecenia. Przykładowo, osoba, która jest zatrudniona na podstawie umowy zlecenie tylko w jednej firmie, musi opłacić aż cztery składki. Są to składki:
- na ubezpieczenie emerytalne,
- na ubezpieczenie rentowe,
- na ubezpieczenie zdrowotne (w terminie od rozpoczęcia do wygaśnięcia lub rozwiązania umowy),
- na ubezpieczenie wypadkowe.
Dobrowolne jest natomiast ubezpieczenie chorobowe, które uprawnia m.in. do otrzymywania wynagrodzenia chorobowego oraz innych świadczeń i zasiłków. Wypłata brutto musi być dodatkowo uszczuplona o podatek dochodowy.
Zupełnie inaczej jest w przypadku uczniów i studentów, którzy nie ukończyli 26 roku życia. Są oni zwolnieni z obowiązku odprowadzania składek do ZUS, a także mogą korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego rodziców. Student ma prawo wystąpić do uczelni z wnioskiem o zgłoszenie go do ubezpieczenia zdrowotnego.
3) Umowa o dzieło
Tutaj sytuacja jest prosta, ponieważ umowa o dzieło nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik zawiązuje tego rodzaju umowę z własnym pracodawcą. Jeśli osoba nie zdecyduje się ubezpieczyć dobrowolnie, to jedynym kosztem, jaki będzie zobowiązana ponieść, będzie podatek dochodowy.