Elementy wynagrodzenia. Zobacz, jakie są składniki pensji!

Płaca zasadnicza i dodatki to składniki pensji, jaką otrzymuje pracownik. Niektóre części to tzw. obligatoryjne składniki wynagrodzenia, inne – fakultatywne. Wśród obowiązkowych elementów wynagrodzenia oprócz pensji zasadniczej znajdują się dodatki za pracę w nocy lub w niedzielę i święta, nadgodziny czy czas przestoju. Dodatki fakultatywne przyznaje się m.in. za pełnioną funkcję, szczególne umiejętności oraz pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia.[\top_text]

Z artykułu dowiesz się:

  • jak prawo określa składniki wynagrodzenia pracownika,
  • jakie są stałe składniki wynagrodzenia za pracę,
  • czym różnią się fakultatywne składniki wynagrodzenia od obligatoryjnych.

Płaca i jej funkcje. Definicje

Płaca to podstawa budująca dochody pracownicze, dzięki której można określić sytuację finansową gospodarstw domowych. A prościej – wysokość wynagrodzenia wpływa na to, czy konkretnego pracownika stać na zaspokojenie potrzeb, m.in. konsumpcyjnych.

 

Dodatkowo wynagrodzenie i jego składniki mogą pełnić 5 podstawowych funkcji:

  • kosztową – ponieważ jest to koszt dla pracodawcy związany z zatrudnieniem,
  • dochodową – czyli pozwalającą pracownikowi utrzymać dom,
  • motywacyjną – umożliwiającą kształtowanie pewnych oczekiwanych zachowań pracownika,
  • społeczną – ponieważ polega na budowaniu pozytywnej atmosfery w przedsiębiorstwie,
  • rynkową – tzn. odzwierciedlającą stan krajowej gospodarki.

 

Przeczytaj także: Czy za każdą pracę otrzymujemy wynagrodzenie?

 

Skoro już wiesz, czym jest i po co jest wynagrodzenie, przejdźmy do omówienia składowych wynagrodzenia pracownika.

Składniki pensji – co mówi o tym prawo?

Z przepisów kodeksu pracy (Dział III: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141) wynika, że pracownik musi otrzymywać pensję za wykonywanie określonych działań na rzecz pracodawcy. Ty - jako pracownik - nie możesz ani zrezygnować z wynagrodzenia, ani przenieść prawa do niego na inną osobę. Elementy wynagrodzenia muszą być wyszczególnione w umowie o pracę lub w regulaminie wynagradzania. Co ważne, masz prawo wglądu w dokumentację, na podstawie której jest ustalany wymiar płacy. Znajdziesz tam składniki wynagrodzenia za pracę brutto. Wysokość pensji oraz jej składników powinna być adekwatna do rodzaju, ilości i jakości pracy oraz kwalifikacji niezbędnych przy jej wykonywaniu. Dodatkowo termin wypłaty musi być stały.

 

Przepisy prawa i informacje dotyczące płacy znajdują się w broszurze Państwowej Inspekcji Pracy: https://www.pip.gov.pl/pwp/pdf/wynagrodzenia.pdf.

Obligatoryjne składniki wynagrodzenia

Każda osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy ma prawo do minimalnego wynagrodzenia. Jego wysokość zmienia się w każdym roku i jest wyrażana w kwocie brutto. Ale jakie składniki wchodzą do minimalnego wynagrodzenia? Przy ustalaniu wymiaru płacy minimalnej bierze się pod uwagę wszystkie składniki wynagrodzenia, z wyłączeniem:

  • odpraw emerytalnych i rentowych,
  • nagród jubileuszowych,
  • dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych,
  • dodatku za pracę w porze nocnej,
  • dodatku za staż pracy.

 

Wysokość stałych składników wynagrodzenia zależy od systemu wynagradzania przyjętego w danym zakładzie pracy. Istnieją trzy podstawowe systemy:

 

  1. Czasowy – pracownik otrzymuje pensję za efektywny czas pracy w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania. Wymiar płacy zasadniczej określa się w stawce godzinowej lub miesięcznej.
  2. Akordowy – wysokość wynagrodzenia zależy przede wszystkim od efektów pracy osiąganych przez jednego pracownika lub przez zespół. Pracodawca jest zobowiązany do ustalenia norm, które jego podwładni muszą realizować w określonych jednostkach czasu.
  3. Prowizyjny – wymiar pensji jest uzależniony od wielkości obrotu.

 

Pamiętaj, że Twój pracodawca musi wypłacić wynagrodzenie i dodatki za:

  • pracę w nocy,
  • dyżury pełnione poza godzinami pracy wynikającymi z harmonogramu,
  • za czas niewykonywania pracy spowodowany przestojem z winy pracodawcy,
  • za pracę w godzinach nadliczbowych, a także w niedziele i święta.

 

To wszystko zaliczamy do stałych składników wynagrodzenia.

Jakie są fakultatywne składniki wynagrodzenia?

Przyznanie fakultatywnych składników pensji – jak sama nazwa wskazuje – nie jest obowiązkowe. Zależy od decyzji pracodawcy, który ma do wyboru następujące dodatki:

  • stażowy,
  • funkcyjny,
  • zmianowy,
  • za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia,
  • za szczególne umiejętności.

 

Pracownik po spełnieniu kryteriów wskazanych w regulacjach wewnątrzzakładowych  zyskuje prawo do dodatków fakultatywnych.

 

Przeczytaj także: Premia – kiedy można na nią liczyć?