Czego dowiesz się z artykułu?
• Zwolnienia grupowe – definicja
• Zwolnienia grupowe – zasady i obowiązki pracodawcy
• Zwolnienie grupowe a ochrona przedemerytalna i osoby w ciąży – jakie ograniczenia dla pracodawcy wiążą się z przeprowadzeniem zwolnień?
• Zwolnienie grupowe – odprawy ustalane na podstawie stażu pracy i wewnętrznego regulaminu
Zwolnienia grupowe – definicja
Temat zwolnień grupowych poruszaliśmy już w naszym artykule: Kiedy zwolnienie grupowe, a kiedy indywidualne – poznaj różnice. Tym razem skupimy się jednak na samej kwestii zwolnień grupowych, zasadach ich działania oraz tego, jak naliczana jest odprawa.
Zwolnienie grupowe może mieć miejsce wtedy, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 osób. Bardzo ważne jest to, że pod uwagę są brane osoby, a nie etaty. Jeśli więc pracodawca zatrudnia kogoś na pół etatu, dany pracownik jest liczony jako jedna osoba.
O zwolnieniu grupowym można mówić wtedy, gdy zachodzi konieczność rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – odbywa się to na drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę albo na mocy porozumienia stron. Przyczyną tego typu zwolnień może być więc m.in. zła sytuacja ekonomiczna firmy czy zmiany w zasadach organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Aby zwolnienia w miejscu pracy były uznane prawnie za zwolnienia grupowe, musi zostać spełniony ważny warunek. W okresie maksymalnie 30 dni zwolnienie musi objąć:
- 10 pracowników, jeśli pracodawca zatrudnia mniej niż 100 osób,
- 10% pracowników, jeśli pracodawca zatrudnia od 100 do 299 osób,
- 30% pracowników, jeśli pracodawca zatrudnia co najmniej 300 osób.
Zasady tego typu zwolnień reguluje nie kodeks pracy, tylko ustawa o zwolnieniach grupowych, a dokładniej Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Zwolnienia grupowe – zasady i obowiązki pracodawcy
Jeśli pracodawca rozważa przeprowadzenie zwolnienia lub zwolnień grupowych, musi skonsultować tę kwestię z zakładowymi organizacjami związkowymi. Jeśli w firmie nie ma związków zawodowych, tę funkcję przejmują wybrani przedstawiciele pracowników. Pracodawca powinien pisemnie zawiadomić związki lub reprezentantów o:
- przyczynach planowanej redukcji etatów,
- liczbie zatrudnionych osób oraz grupach zawodowych, do jakich one należą,
- grupach objętych zamiarem zwolnienia,
- okresie, w jakim ma nastąpić rozwiązanie stosunku pracy.
Pracodawca musi także podać proponowane kryteria doboru pracowników do zwolnienia i kolejności dokonywania zwolnień. Do jego zadań należy także ustalenie propozycji rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych ze zwolnieniem grupowym (jeśli obejmują one świadczenia pieniężne, w dokumencie należy zamieścić wzmiankę o sposobie ustalania ich wysokości). Oczywiście pracodawca nie musi robić tego wszystkiego samodzielnie. Zazwyczaj, zwłaszcza w dużych korporacjach, zadanie przeprowadzania zwolnienia grupowego spoczywa na specjalistach ds. restrukturyzacji.
Poza przekazaniem zakładowym organizacjom związkowym wszystkich danych dotyczących zaplanowanego zwolnienia grupowego pracodawca musi zadbać jeszcze o kilka formalności. Na początku do jego zadań należy przekazanie informacji o przyczynach zwolnień do powiatowego urzędu pracy. Może to zrobić osobiście, listownie lub drogą elektroniczną. Gdy natomiast zawrze porozumienie ze związkami zawodowymi, musi ponownie zgłosić się do PUP-u z informacją o zaakceptowaniu przez obie strony wszystkich warunków zwolnienia grupowego.
Zwolnienie grupowe a ochrona przedemerytalna i osoby w ciąży – jakie ograniczenia dla pracodawcy wiążą się z przeprowadzeniem zwolnień?
Pracodawca nie może przyjąć na miejsce zwolnionych pracowników nowych kandydatów. W takim wypadku łatwo podważyć, że zwolnienie zostało przeprowadzone z winy pracodawcy, a nie pracowników. Jeśli stanowisko zostanie przywrócone, czyli nastąpiła tzw. pozorna likwidacja stanowiska pracy, a zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania umowy, pracodawca musi go ponownie zatrudnić (ma na to 15 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych).
Zwolnienia grupowe nie mogą też obejmować kobiet w ciąży. Wyjątek stanowi sytuacja, w której przedsiębiorstwo jest w stanie likwidacji bądź upadłości.
Czy wśród osób zwolnionych grupowo może się znaleźć pracownik, który niebawem idzie na emeryturę i jest objęty ochroną przedemerytalną? Tak, jak nie można wypowiedzieć umowy o pracę w standardowym trybie pracownikowi w okresie ochrony przedemerytalnej, tak nie można uwzględniać takiej osoby również przy zwolnieniu grupowym. Pracodawca ma jednak możliwość rozwiązać to w inny sposób. Wystarczy, że wypowie dotychczasowe warunki pracy i płacy, składając wypowiedzenie zmieniające. W dokumencie mogą się znaleźć nowe warunki pracy, czyli:
- rodzaj wykonywanej pracy,
- miejsce wykonywanej pracy,
- wymiar czasu pracy,
- wysokość wynagrodzenia.
Wypowiedzenie powinno zawierać przyczynę uzasadniającą złożenie dokumentu i powinno być skonsultowane ze związkami zawodowymi. W takiej sytuacji pracownik może przyjąć nową ofertę. Jeśli tego nie zrobi, wówczas nastąpi rozwiązanie umowy.
| Kiedy pracodawca może obniżyć wynagrodzenie?
Zwolnienie grupowe – odprawy ustalane na podstawie stażu pracy i wewnętrznego regulaminu
Odprawa za zwolnienie grupowe z pracy jest zależna od stażu w danej firmie osób objętych zwolnieniem.
- Pracownicy, którzy są zatrudnieni w firmie krócej niż 2 lata, dostają odprawy w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
- Pracownikom, którzy są zatrudnieni w firmie od 2 do 8 lat, przysługuje odprawa w wysokości dwóch pensji.
- Osoby zatrudnione ponad 8 lat otrzymują odprawę wynoszącą trzykrotność ich miesięcznej wypłaty.
Czy wysokość odprawy może być zwiększona? Jak najbardziej! Dla wielu pracowników, którzy mają zostać objęci zwolnieniem grupowym, kluczowe pytanie brzmi: Czy przysługuje mi wyższa odprawa? Zwolnienie grupowe i kwestia wypłaty odpraw powinna zostać ujęta w przepisach wewnątrzzakładowych. W regulaminie wynagrodzeń może więc znajdować się informacja o wyższej sumie odpraw. Zgodnie z ustawą jej maksymalna wysokość to 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Odprawa za zwolnienie grupowe z pracy musi zostać przyznana każdemu pracownikowi na tych samych zasadach. Jeśli więc w firmie zostało zatwierdzone, że osoby pracujące 5 lat otrzymują 2-krotność swojego wynagrodzenia, jedna z nich nie może dostać odprawy w wysokości trzech lub pięciu swoich pensji.